In 2023 en 2024 is LANDSCAPES | Feel Flanders Fields het nieuwe toeristische thema rond WO I. Toerisme Vlaanderen en Westtoer werken hiervoor samen met verschillende partners in de Westhoek. Na de Reflectiepuntenwandeling en expo in 2023 opent het Passchendaele Museum in februari 2024 de nieuwe tentoonstelling ‘Echoes of War’. De rol van het landschap als getuige en drager van oorlogsverhalen staat hierin centraal.
Drie herdenkingslagen
Het museum vertelt het verhaal van de Slag bij Passendale aan de hand van een rits van bronnen; archiefmateriaal, geschreven getuigenissen of mondelinge overleveringen, die van generatie op generatie overgaan. Naast deze geschreven of mondelinge bronnen beschouwen we meer dan ooit het landschap als een laatste getuige van het oorlogsverleden. Hoe sterk de wederopbouw ook getracht heeft de sporen van de oorlog uit te wissen, het voormalige slagveld blijft doordrenkt van ontelbaar veel tragische verhalen. Al deze herdenkingsplaatsen zijn een integraal onderdeel van de identiteit van de landen of volkeren die hier streden.
De tentoonstelling ‘Echoes of War’ belicht de rol van het landschap als drager van de herinnering aan de Slag bij Passendale. De tentoonstelling wordt opgebouwd rond drie landschappelijke categorieën van herinneringsdragers: militaire begraafplaatsen en monumenten, oorlogsrelicten en landschapselementen.
Militaire begraafplaatsen en monumenten
Wellicht de meest zichtbare en aangrijpende oorlogssites in het landschap zijn monumenten en begraafplaatsen. In één oogopslag maken deze ‘Stille Steden’ het leed en de hoge menselijke tol van de oorlog duidelijk. Tyne Cot Cemetery, de Menenpoort, de Duitse begraafplaatsen van Langemark of Menen Wald. Het zijn van die aangrijpende plekken, waar de zinloosheid van oorlog verpletterend duidelijk wordt.
Oorlogsrelicten
Veel minder zichtbaar in het landschap zijn militaire constructies. De meesten werden na de oorlog ontruimd. De sporadische bunkers die ons nog resten, zijn degene die de tand des tijds hebben doorstaan omdat ze na de oorlog werden omgevormd tot opslagplaats, stal of beerput. Andere landschappelijke verstoringen van militaire aard zoals kraters, tunnelschachten of loopgraven liggen verscholen tussen netels en bramen, zijn herstemd als plaats van herdenking of worden uitgebaat als toeristisch bezienswaardigheid. Het zijn afgetekende littekens, afdrukken van een vervlogen conflict.
Herdenkingsplaatsen
Naast deze waarneembare en tastbare overblijfselen van de oorlog, identificeren we ook minder voor de hand liggende herdenkingsplaatsen. Tussen Ieper en Passendale liggen talloze onzichtbare gedenkplaatsen. Wat voor de gemiddelde voorbijganger een eenvoudige berm, de oprit van een fermette of de parking van een supermarkt lijkt, heeft voor een ander een symbolische betekenis. In elk veld of bosje, langs elke weg of heg, op elke hoek, verloor wel een soldaat zijn leven. Vandaag de dag bezoeken nabestaanden nog steeds de plaatsen waar hun familielid vocht of stierf.
Echoes of War
In de tentoonstelling worden bezoekers meegenomen doorheen de geschiedenis van het herinneringslandschap. Aan de hand van digitale persoonsverhalen kan de bezoeker de tocht van een gewone soldaat doorheen het landschap meevolgen.
Op het einde van de expo, in het voormalige keukentje van het kasteel, komt een digitale landschapskiosk, tjokvol lokale wandel- en fietstochten. Op basis van geselecteerde voorkeuren wordt er een route voorgesteld aan de bezoeker. Zin in een korte boswandeling in combinatie met een bezoek aan een begraafplaats? De kiosk stelt je een wandeling rond Buttes New British Cemetery, Polygon Wood voor. Hierbij wil het Passchendaele Museum haar rol als ‘open museum’ opnemen en bezoekers het landschap insturen.
Praktisch
De tentoonstelling loopt tot en met zondag 17 november. Het Passchendaele Museum is dagelijks open van 10.00 tot 17.30 uur. De toegang tot de tentoonstelling is inbegrepen in het toegangsticket.